Het is het sportverhaal van de eeuw. Een klein land zonder noemenswaardige voetbalgeschiedenis verbaast de wereld met oogstrelend voetbal. Toch wint uiteindelijk 'het kwaad'. West-Duitsland wint en bezorgt voor een jarenlang trauma bij zijn westerburen.
Het WK van 1974 is een WK van paradoxen. Het Wk gaf Nederland eeuwige roem vanwege het avontuurlijke en sierlijke spel, afgewisseld met mannelijke onverzettelijkheid. Aan de andere kant voedde 1974 ons nationale voetbaltrauma. Zelfs jaren later houdt de niet te verliezen, maar toch verloren finale tegen West-Duitsland de gemoederen nog bezig. 'We' zijn bestolen van de titel, was en is de stellige overtuiging van menig Oranje-fan. Een korte terugblik vanuit Nederlands perspectief op het legendarische WK-toernooi in Duitsland.
Voor het het begin van het WK-toernooi, zijn er weinig mensen die de verrichtingen van Oranje iets kan schelen. Nederland speelt voor het toernooi een oefenwedstrijd tegen Argentinië en Arie Haan spreekt zijn verbazing uit op televisie: 'Als ik zeg tegen mensen: "Zondag is de wedstrijd tegen Argentinië, dan weet niemand waar ik het over heb".
Van tevoren zijn de verwachtingen dus erg laag. Wel een beetje vreemd, als je bedenkt dat de Nederlandse clubs het in het begin van de jaren '70 goed doen: Feyenoord wint in 1970 de Europacup voor landskampioenen en de wereldbeker, Ajax in 1971, 1972 en 1973 de Europacup en in '72 de Europese Supercup en de wereldbeker. Het is dus niet zo dat de Nederlanders niet kunnen voetballen, maar het nationale team heeft tot dan toe nog nooit iets gepresteerd.
Totaalvoetbal
Niemand verwacht eigenlijk dat Nederland zal presteren. Maar het curieuze voetbal dat Nederland speelt, maakt indruk op iedereen. Wat Nederland onder leiding van trainer Rinus Michels en aanvoerder Johan Cruijff laat zien, is op dit niveau niet eerder vertoond. Totaalvoetbal, waarbij niet alleen de aanvallers meeverdedigen en de verdedigers ineens in de voorhoede kunnen opduiken, maar waarbij iedere speler op elke plek uit de voeten moet kunnen om daarmee een zo groot mogelijke verwarring te stichten bij de tegenstander.
Die tegenstander weet inderdaad niet wat hij aanmoet met dit Nederlandse spel. Onbevangen als het is, speelt Nederland een ijzersterk toernooi. Onbevangen en onervaren, omdat deze generatie voetballers geen ervaring heeft met dit soort toernooien.
Ondanks dat komt Nederland de eerste ronde makkelijk door. Alleen Zweden wordt een 0-0 gelijkspel toegestaan. In de tweede ronde worden Argentinië en de DDR ook verslagen. Vooral de DDR blijkt een stugge ploeg. Maar 2-0 is voldoende. De laatste poulewedstrijd zal de beslissing brengen. Wint Nederland van Brazilië, dan speelt men de finale.
In een bikkelharde wedstrijd wint Nederland met 2-0. De Brazilianen spelen ongewoon hard. Maar ook Nederland heeft met Neeskens en Van Hanegem een paar spelers in huis die de tegenstander niet ontzien.
De finale
Nederland heeft de finale gehaald. En dat is meer, veel meer, dan verwacht was. Is Nederland al tevreden? Men is al lang weg van huis. Een zwembadaffaire zorgt voor onrust in het Nederlandse kamp. Sommige spelers verlangen naar huis. Het is mooi geweest.
Duitsland is zo scherp als een mes. De Duitsers kennen de klappen van de zweep. In 1966 stonden ze in de finale en in 1970 werden ze derde. Zij weten hoe je met de spanningen van een groot toernooi omgaat, voor de Nederlanders is alles nieuw. Goed, mannen als Johan Cruijff, Ruud Krol, Johan Neeskens, Wim van Hanegem, Wim Jansen, Arie Haan en Wim Rijsbergen hebben met hun clubs de voorgaande jaren al het een en ander beleefd, maar op een groot toernooi hebben ze nog nooit samen gespeeld.
De Britse scheidsrechter Jack Taylor wilde al fluiten voor de aftrap van de finale toen hij zag dat de cornervlaggen nog niet waren geplaatst. Toen dat eenmaal was gebeurd, trapte Nederland af.
De finale kan voor Oranje niet beter beginnen. Binnen 30 seconden, zonder dat een Duitser de bal heeft geraakt, wordt Cruyff onderuit gehaald en benut Johan Neeskens de toegekende strafschop.
Zonder de bal te hebben aangeraakt liep West-Duitsland al na een minuut spelen tegen een achterstand aan.
Vlak buiten het zestienmetergebied werd Johan Cruijff neergelegd door Uli Hoeness; de Nederlandse aanvoerder viel in het strafschopgebied, en de scheidsrechter wees een strafschop toe. Die werd genomen door Johan Neeskens. Deze wilde de bal aanvankelijk rechts van keeper Sepp Maier schieten, maar toen Maier gewaarschuwd werd door aanvoerder Franz Beckenbauer, knalde Neeskens de bal hard door het midden. Het krijt van de penaltystip stoof op; de stand was 0-1.
Nederland drong vervolgens niet meer aan, speelde tergend traag in de verwachting dat de Duitsers wel zouden komen. Maar ook Duitsland speelde aanvankelijk afwachtend, enigszins verstoord door de treiterige spelwijze van Nederland. Na ongeveer twintig minuten had Duitsland zich hervonden - de Mannschaft was wel vaker in belangrijke wedstrijden met een achterstand geconfronteerd, en kon daar goed mee omgaan.
Bij een Duitse aanval drong aanvaller Bernd Hölzenbein het strafschopgebied binnen, waar hij met een fraaie duik over het uitgestrekte been van Wim Jansen viel. In eigen land stond Hölzenbein bekend als Der Schwalbenkönig, de koning der fopduiken. Taylor wees opnieuw naar de penaltystip. Jansen beweerde de Duitser niet geraakt te hebben; Hölzenbein zei het tegenovergestelde. Verdediger Paul Breitner schoot de strafschop verrassend vlug langs Jan Jongbloed, die op het verkeerde been stond. Na 25 minuten was de stand zo 1-1.
In de tweede helft nam Nederland het initiatief. Het vloeiende combinatiespel en de overmacht waarmee Oranje eerder in het toernooi indruk had gemaakt, ontbraken echter. En geen van de circa vijf kansen werd verzilverd. Spelverdeler Cruijff speelde zijn slechtste wedstrijd. Ook West-Duitsland kreeg nog kansen.
Een doelpunt van Müller werd ten onrechte afgekeurd wegens buitenspel. Hölzenbein viel in de slotfase in het strafschopgebied weer over een been van Jansen, en dit keer was een strafschop wel op zijn plaats geweest, maar werd niet gegeven. Dan gebeurt het toch, de hele wereld ziet Gerd Müller scoren voor Duitsland. De beste ploeg van het toernooi verliest van het gastland. Eindstand 2-1, West-Duitsland wereldkampioen.
Het best voetballende elftal van het WK '74 verliest de wedstrijd. 'We speelden voor het eerst tegen een elftal dat een heel duidelijk systeem had bedacht en dit ook uitvoerde', zei Johan Cruyff na de nederlaag in de finale tegen Duitsland. 'Daarom liep het bij ons niet zoals we gewend waren. Ook bij mij niet'. De grote Nederlandse spelmaker die met Ajax Amsterdam driemaal de Europacup heeft gewonnen, voegde er nog aan toe: 'Wij hadden geen man als Gerd Müller'.
Helmut Schön herinnerde zich later aan de dagen vóór de finale: 'De Hollanders die kennelijk blaakten van zelfbewustzijn, hebben de geenszins dankbare favorietenrol van ons overgenomen. En dit zelfbewustzijn in het Nederlandse kamp, dat uit alle televisiereportages en krantenberichten naar voren kwam, betekende voor ons een echte stimulans. Wij werden niet langer tot favoriet bestempeld, de Nederlanders voelden zich klaarblijkelijk reeds als kampioen, wat hadden we in deze situatie nog te verliezen?'
Het Nederlands elftal was evenwel veel meer dan alleen maar een waardig tweede op het WK. In de KO-wedstrijden had Nederland Argentinië met 4-0 en wereldkampioen Brazilië met 2-0 klop gegeven. 'Ik ben steeds weer verrast, hoeveel aanzien ons toenmalige elftal nog steeds geniet. De wereldbeker van 1974 heeft het Nederlandse voetbal beroemd gemaakt, ondanks dat we de finale hebben verloren', herinnert Cruyff zich.
Bron: Wikipedia, VPRO, Duits verkeersbureau
COMMENTS