Als in Italie een burgeroorlog dreigt, maant de Italiaanse president De Gasperi de Italiaanse vedette Gino Bartali tot actie. Aldus geschiedde.
Gino Bartali staat op 14 juli 1948 nog op een kansloze twintig minuten achterstand. Twee dagen later is die achterstand nog slechts één minuut. En dat allemaal door een telefoontje van de minister-president van Italië. Een kort verslag van de bijzondere Tour van 1948 waar later nog veel over geschreven en gefilmd werd.Op 16 juli 1948 is Gino Bartali helemaal klaar voor een strafexpeditie door de Alpen. Bartali heeft voor de start van de etappe een achterstand van maar één minuut op de Franse gele truidrager Louison Bobet. Op zichzelf al een hele prestatie.
Een paar dagen eerder heeft Bartali nog een enorme achterstand van meer dan twintig minuten.
Gino zit niet lekker in de wedstrijd. Hij heeft in de Pyreneeën weliswaar gewonnen, maar staat na deze winst nog steeds op een grote achterstand. Italië twijfelt en Bartali twijfelt zelf ook. Kan “de Monnik” het nog wel? Eén telefoontje vanuit Italië doet de zaak kantelen.
 |
| Bericht op de voorpagina van 15 juli 1948 uit Het Vrije Volk |
Op 14 juli 1948 belt de Christen-democratische premier De Gasperi Gino Bartali. De Gasperi heeft maar één vraag voor “Gino de vrome”; of hij even de Tour van 1948 wil winnen. De reden van dit toch wel vreemde verzoek is van politieke aard. Italië bevindt zich na de Tweede Wereldoorlog en de heerschappij van Benito Mussolini in een machtsvacuüm. Links, rechts en de kerk vechten om de politieke macht.
Een aanslag op de secretaris van de Communistische Partij, Togliatti, doet Italië wankelen. Een burgeroorlog wordt gevreesd. Premier De Gasperi pleegt overleg met het Vaticaan. Men neemt een bijzonder besluit. De katholieke Bartali wordt gevraagd een overwinning in de Tour de France te behalen om de aandacht van de politieke strijd af te leiden. Alleen een overwinning van Bartali kan volgens De Gasperi het verdeelde Italië weer verenigen.
Er is maar één probleem. Een probleem van zo’n twintig minuten. Bartali moet dus aan de bak. Een verzoek van de minister–president, maar vooral van het Vaticaan kan niet geweigerd worden en dus maakt Bartali er echt werk van.Via een etappezege op 15 juli in de eerste Alpenetappe tussen Cannes en Briancon maakt “de Monnik” zijn achterstand al bijna ongedaan.
De president van Italie heeft maar één vraag voor “Gino de vrome”; of hij even de Tour van 1948 wil winnen.
Op 16 juli 1948 kan Bartali definitief de macht overnemen. De etappe die dag gaat van Briancon naar Aix les Bains. Drie serieuze Alpentoppen dienen er beklommen te worden. Maar dat is niet de grootste uitdaging. Het noodweer spreekt meer tot de verbeelding van de coureurs.
In de Alpen sneeuwt het, er hangt mist, er blaast een snijdende noordenwind, het is nagenoeg donker. Op de Galibier vriest het vier graden. Tegen de flanken ervan bewegen wielrenners, gekleed in truien met korte mouwen en korte wollen racebroeken. Geen regenjasjes, geen handschoenen. De coureurs lijken in de lichtbundels van de volgauto's op spoken.
Hoe hoger de renners de bergen ingaan hoe slechter het weer wordt. Regen wordt sneeuw. Sneeuw verandert in hagel. Ondanks het noodweer doet Louison Bobet een wanhopige poging om Bartali een nederlaag toe te brengen.
Bobet demarreert op de Galibier en Bartali moet in eerste instantie het antwoord schuldig blijven. Maar als de Fransman op de top van de Galibier omkijkt, ziet hij in de sneeuwstorm op korte afstand het silhouet van “II Vecchio”, die hem rustig gevolgd is.
Op dit moment weet Bobet dat de Tour voor hem verloren is. Bartali heeft immers de vorige bergetappes gehakt gemaakt van zijn tegenstanders. Bobet vreest een afstraffing. Bartali blijft echter rustig. De etappe is nog lang er komen nog twee beklimmingen. Bartali en Bobet beklimmen zij aan zij de col de la Croix de Fer.
In de afdaling krijgt Bartali een lekke band en weer is Bobet alleen. Rustig laat Bartali zich terugzakken naar een achtervolgend groepje met Schotte, Camellini, Ockers, Jean Kirchen en Guy Lapebie. Met hen loopt hij een kwartier later de vertwijfelend vechtende Bobet weer in.
Nog één hindernis wacht de renners voor de finish in Aix-les-Bains, de col de Porte. Op deze steile klim laat de oppermachtige Bartali iedereen achter zich en stelt hij zijn eindzege veilig. Achter Bartali zal een waar slagveld volgen. Op bergpaden met soms dertig centimeter dikke lagen modder, lopen auto's en motoren vast en vervolgen verkleumde renners te voet hun weg.
Bartali wint na deze etappe nog tweemaal een rit. De gele trui geeft hij niet meer uit handen. Bartali wint de Tour en behoedt- zo wil de legende- Italië van een burgeroorlog
Tour des legendes
In 1948 gaat alles nog 'van horen zeggen'. Een dreigende burgeroorlog, een favoriet op tientallen minuten achterstand die later de Tour wint, bovendien een etappe wint in regen en blubber. Er zijn om minder films gemaakt! En dat gebeurt dan ook. Er wordt een film en een boek over de Tour van 1948 gemaakt.
Een etappe waar jaren later een film over wordt gemaakt moet wel legendarisch zijn. Filmmaker Erik van Empel maakte enkele jaren geleden de documentaire “Tour des Légendes “. Rode draad door de film is een 55 jaar oud krantenknipsel, waarop nauwelijks renners zijn te onderscheiden. Het zijn zwarte vlekken in een sneeuwlandschap. De Touretappe Briancon-Aix les Bains staat centraal in de film. Niet alleen de zware Alpenbeklimmimngen maken de etappe zwaar. Een enorm noodweer maakt de etappe die dag bijna onmenselijk.
Tour des Légendes is gemaakt met de nieuwste digitale technieken en dat maakt dat het onmogelijke mogelijk wordt. Erik van Empel, eigenlijk cameraman laat in Tour des Légendes de verbeelding aan de macht komen. Hij legt geen etappeverslag vast, maar blikt op een bijzondere terug op deze heroïsche Touretappe. Dat doet hij door een afwijkende manier van cameravoering, montage van foto's en filmbeelden en gesprekken met nog levende renners van toen, onder wie Lucien Teisseire, Raymond Impanis, Marcel Dupont en Sjef Janssen, respectievelijk zesde, tiende, 20e en 36e in de Tour van 1948. Maar vooral met Briek Schotte, de laatste der Flandriens, toen als tweede geëindigd. De film is in 2003 gemaakt. Inmiddels is Briek Schotte overleden.
Schitterend zijn de passages waarin Dupont en Schotte in de 36 jaar oude Mercedes van Van Empel meerijden, terwijl langs de autoramen de legendes uit die gedenkwaardige veertiende etappe voorbijschuiven. Vooral Schotte ontroert. Bijna onaangedaan "klapt" Briek over de koers.
Maar ook de onbewerkte, historische beelden doen je huiveren. Op bergpaden met soms dertig centimeter dikke lagen modder, lopen auto's en motoren vast en zie je de verkleumde renners te voet hun weg vervolgen.
Wij waren allemaal Goden
Benjo Maso heeft de Tour van 1948 gekozen als onderwerp, de laatste Tour oude stijl in zijn ogen. Televisiereportages waren er nog niet, landenploegen bleken vaak een samenraapsel van renners die voor zichzelf reden, de wegen waren nog slecht, de renners waren nog steeds goedwillende liefhebbers. Een boek dat veel verder gaat dan het verslag van een schitterende wedstrijd. Het is daarnaast een mooi beeld van de sport en de maatschappij in die tijd.
COMMENTS