5 November 1980: Leo Beenhakker in de winterstorm van Ajax

Ajax bereidt zich voor op de return tegen Bayern München, maar de aanloop is allesbehalve rustig

Het is koud in Amsterdam, begin jaren tachtig. In het Olympisch Stadion kraakt het beton onder de voeten van de toeschouwers. Ajax bereidt zich voor op de return tegen Bayern München, maar de aanloop is allesbehalve rustig. In de bestuurskamer wordt gefluisterd, in de kleedkamer geïmproviseerd. En op het veld staat een trainer die tegen de wind in pleit voor beleid op de lange termijn.

Ivic als lont in het kruitvat
Een ludiek bedoelde passage in de Volkskrant zet de toon. Daarin wordt gesuggereerd dat Tomislav Ivic, op voorstel van voorzitter Ton Harmsen, mee naar Wassenaar zou gaan om Ajax tactisch te helpen. Beenhakker, niet vies van een grap, schiet dit keer uit zijn slof. “Ivic? Is dat die man die Waterschei uitschakelde voor de Belgische beker? En Kaiserslautern uit de UEFA Cup wipte?” Het is meer dan een kwinkslag; het tekent de gevoeligheid van de situatie.

Toch herpakt hij zich snel. De coach kondigt aan dat youngsters als Weggelaar en de pas 18-jarige Frank Rijkaard hun kans krijgen tegen Bayern. Voor Beenhakker ligt de toekomst van Ajax in de jeugd. Hij haalt Feyenoord aan, waar hij als jeugdtrainer de heropbouw van dichtbij zag: “Twee jaar afstand nemen van Europese ambities, en gelouterd terugkeren aan de top.”

De interne machine
Maar Ajax is Ajax. Kritiek is er altijd en zelden alleen op het veld. De trainer zou te veel praten met de pers, er zou te weinig aandacht zijn voor jonge spelers, en veel voetballers zouden eerder achteruitgaan dan vooruit. Binnen de club draait de bekende machine: als het slecht gaat, ligt de oorzaak nooit in de organisatie, maar bij de man op de bank.

Schoenaker, de eeuwige pion

Eén man in de selectie belichaamt de chaos: Dick Schoenaker. Door een onafgebroken blessuregolf wordt hij overal neergezet: als libero, voorstopper, spits, en soms op zijn vertrouwde middenveld. “Pure noodzaak,” zegt hij daar zelf over. “Ik pas me aan, maar ik weet dat het ten koste van mijn spel gaat.” Zijn aanpassingsvermogen is zijn kracht, maar ook zijn valkuil. De plek in Oranje is hij kwijt. Toch blijft hij loyaal: “Eerst Ajax weer compleet krijgen. Dan komt het Nederlands elftal wel.”

Een koude avond tegen Bayern

De avond tegen Bayern is ijzig. Drie kwartier voor de aftrap ziet Schoenaker, geschorst, hoe ploeggenoten als Piet Wijnberg en John Steen Ziegler in burger rondlopen. Het elftal dat het veld opgaat, is zwaar gehavend. Toch volgt een droomstart: binnen twintig minuten staan Martin Wiggemansen en Frank Rijkaard op het scorebord. Het publiek krijgt de Frank Arnesen-show, maar uiteindelijk wint de routine van de Duitsers.

In de catacomben is de stemming dubbel. De spelers zijn blij dat ze “niet zijn afgegaan”, Beenhakker baalt omdat uitschakeling altijd verlies is. Hij zegt het later: “Zelfs in een goed huwelijk wil je soms horen: ik hou van je.” Die woorden blijven in Amsterdam uit.

Slapen in het spelershome
Beenhakker leeft in een ritme van vroege ritten vanuit Papendrecht naar de Meer. Soms slaapt hij in het spelershome of het Corst-hotel om tijd te winnen. “Deze club barst van het talent. Geen middelmaat meer halen, maar één echte topper. Dat is genoeg.” Hij weet dat hij zelf heeft nagelaten zijn bevoegdheden over transfers zwart op wit te zetten. “Ik heb slechts een adviserende stem. De verantwoordelijkheid wordt wel bij mij neergelegd, maar de beslissingen liggen elders.”

Het bestuur kijkt toe
Voorzitter Ton Harmsen blijft kalm, al groeit de afstand tot zijn trainer. Geen aankopen dit seizoen, eerst de ziekenboeg leeg. “Met Ling, Hamberg, Molenaar, Van Geel en Meutstege terug staat er weer een goed elftal,” zegt hij. Een manager of sterke elftalleider? “Misschien bij de ene trainer wel, bij de ander niet. Michels zou het nooit doen.”

Over Johan Cruijff als technisch directeur is hij stellig: “Op korte termijn uitgesloten. Maar als hij ’s winters meetraint, fleurt de hele club op.”

Knokken tot het einde
Beenhakker voelt dat er aan zijn positie wordt geknaagd, maar weigert op te geven. “Waarom zou ik minder zijn dan een ander? Met gericht beleid kan Ajax over twee jaar weer een Europese topclub zijn.” Het is een belofte in een club die liever leeft in het nu.

• [message]
• ##check##Ajax in de winter van 1980

• Eredivisiestand (begin november 1980)

  1. AZ’67 – 20 punten (uit 11 wedstrijden)

  2. Feyenoord – 18 punten

  3. FC Utrecht – 15 punten

  4. Ajax – 14 punten
     (2 punten voor winst, 1 voor gelijkspel)

  Blessurelijst Ajax (voor Bayern-thuis)

  • Ling – bijna fit (spierblessure)

  • Hamberg – langdurig geblesseerd

  • Molenaar – knieblessure

  • Van Geel – enkelproblemen

  • Meutstege – hamstring

  • Wijnberg – niet wedstrijdfit

  • Ziegler – herstellend

  • Galjé – lichte blessure, training hervat

  Uitslag: Ajax – Bayern 2-1 (doelpunten: Wiggemansen, Rijkaard), totaal 2-6 over twee wedstrijden (heen: 5-1 verlies).

  Bestuurlijke verhoudingen
  Trainer: Leo Beenhakker (sinds 1979 hoofdtrainer)
  Voorzitter: Ton Harmsen
  Technisch beleid: formeel bij bestuur, trainer heeft adviserende stem
  Geen paniekaankopen: selectie speelt seizoen uit
  Cruijff: geen directe komst als technisch directeur, wel openheid voor rol als trainer in de winter

Bron: Voetbal International, nummer 46, november 1980