In Italië wordt in 1980 het EK voetbal gehouden. Acht teams dingen naar de zege. Ook Nederland is van de partij. Na de successen van 1974 ...
In Italië wordt in 1980 het EK voetbal gehouden. Acht teams dingen naar de zege. Ook Nederland is van de partij. Na de successen van 1974 en 1978 speelde Oranje geen grote rol op dit toernooi. Het elftal is uitgeblust na de successen van de afgelopen jaren. Bondscoach Jan Zwartkruis doet tevergeefs een beroep op de oude vedetten van de jaren '70.
 |
| Jan Zwartkruis pept zijn mannen nog maar eens op |
De voorbereiding
Nederland had zich via een legendarische 2-3 overwinning op de DDR in Leipzig gekwalificeerd voor het eindtoernooi met acht landen. Nederland staat in Oost-Duitsland met 2-0 achter. Het EK lijkt ver weg. Zeker als Ling, net als zijn bewaker Weise, een rode kaart krijgt. Dat doet de wedstrijd kantelen. Nog in de eerste helft scoort Frans Thijssen de aansluitende treffer.
In de rust neemt Piet Schrijvers het initiatief. Hij brult zijn manschappen toe. Met veel adrenaline komt Oranje uit de kleedkamer. Kees Kist en Rene van der Kerkhof zorgen voor een 3-2 overwinning. We gaan naar Rome toe!
Het bleek een laatste stuiptrekking van een fantastische generatie want de door iedereen verwachte finale kwam nooit in beeld. Cruijff was gestopt, voor hem in de plaats waren weinig tot de verbeelding sprekende voetballers als Michel van de Korput, Huub Stevens, Martin Vreijsen en Kees Kist bij de selectie gekomen. De beroemde tussengeneratie. Tussen 1980 en 1988 zou Nederland slechts figureren op het EK van '80. Andere toernooien werden niet eens gehaald. Maar dat wisten we toen nog niet.
Jan Zwartkruis heeft een probleem. Veel vedetten zijn er niet meer bij. Spelbepalers als Cruijff, Jansen, Van Hanegem, Neeskens en Rensenbrink voetballen in 1980 nog allemaal. Maar om verschillende redenen zijn zijnet beschikbaar voor Oranje.
Zwartkruis dient de overgebleven spelers uit de jaren '70: Krol, Rep, Haan, Schrijvers en de broertjes Van der Kerkhof te combineren met nieuwelingen als Ben Wijnstekers, Michel van de Korput en PSV'ers als Ernie Brandts, Jan Poortvliet en Piet Wildschut. De PSV'ers kampen zonder uitzondering met een vormcrisis. Zij hebben de WK finale meegemaakt in 1978. De combinatie van beperkte rust met een schromelijke zelfoverschatting leidt tot prestaties die niet te vergelijken zijn met het frisse spel van de spelers twee jaar eerder.
Bondscoach Jan Zwartkruis hield er eigenaardige trainingsmethoden op na, die meer geschikt waren voor het drillen van ME'ers dan voor voetballers. De spelers kwamen soms kotsend van vermoeidheid van het veld. Je zou ook kunnen stellen dat Zwartkruis de voetbal-is-oorlog-filosofie tot in zijn uiterste consequentie doortrok.
Er was een spelersafvaardiging voor nodig om in samenwerking met elftalleider Jack van Zanten de trainer ervan te overtuigen dat het beter was als het een onsje minder ging. En zo geschiedde.
Na de 8-daagse veldtocht door Oostenrijk volgde in Italië nog een afsluitende oefenpot tegen Udinese en leek Oranje klaar voor het E.K. 1980 met als einddoel de finale in Rome.
Makelaars
Zwartkruis is ondertussen aardig gefrustreerd omdat iedereen die ook maar iets met de KNVB te maken had, geheel tegen de afspraak in, in of om het spelershotel verbleef. Bestuurders met vrouw of vriendin, journalisten en makelaars, het irriteerde hem mateloos (geen nieuws onder de zon na 1974 zou je zeggen). Hij sprak zelfs, later, over de maffia achter oranje.
Zwartkruis heeft hierdoor nog een ander probleem. Dat is de focus van zijn team, of eigenlijk het gebrek daaraan. Het toernooi speelt zich af in Italie, en juist daar gaan na de zomer de grenzen weer open voor buitenlandse voetballers. Veel Oranje-spelers worden letterlijk aan het zwembad benaderd door makelaars, clubs en andere vage figuren.
De spelers laven zich ondertussen aan de miljoenen Lires die worden geboden. Kist kan naar Lazio, Van der Korput naar Torino, Rep naar Fiorentina. Oh ja en er moest ook nog gevoetbald worden.
Het toernooi
Rome is nooit bereikt. Tweemaal Napels, één keer Milaan en Nederland kon weer naar huis. De voorbereidingstrip had langer geduurd dan het E.K.
De eerste wedstrijd tegen de Grieken wist het afgepeigerde Nederlands elftal nog met 1-0 te winnen via een schlemielige penalty, toegekend nadat de Griekse keeper naar Dick Nanninga schopte zonder dat er een bal in de buurt was.
Merkwaardig was wel dat Zwartkruis vlak voor de 1e wedstrijd René van de Kerkhof verving door Martin Vreijsen, omdat die de dag ervoor zo goed had getraind. Zwartkruis was toch een tikkie té onervaren voor zo’n groot toernooi. Fout voor Oranje en fout voor Vreijsen die nog nooit een interland had gespeeld en daarna ook niet meer.
Nederland won dan weliswaar haar eerste wedstrijd tegen Griekenland met 1-0 door een strafschop van Kees Kist en de laatste wedstrijd speelde Oranje gelijk 1-1, in een genadeloos harde wedstrijd, tegen Tjechoslowakije.
In de tweede wedstrijd kreeg Nederland de kans om revanche te nemen op West-Duitsland (voor het eerst met Lothar Matthäus), maar niemand geloofde er echt in en halverwege de tweede helft stonden ze al met 3-0 achter. De West-Duitsers met Harald (Toni) Schumacher in doel en met mannen als Kaltz, Förster, Rummenige en uitblinkers en stylisten in Stielike en Schuster , speelde Oranje letterlijk van de mat. Na 0-1 bij rust door Klaus Allofs, was het dezelfde speler die na rust ook voor de 0-2 en 0-3 tekende.
Amechtig deed Nederland in de 80e minuut nog iets terug met een benutte penalty van Johnny Rep maar de ‘Anschluss’ treffer van Willy van de Kerkhof vlak voor tijd kwam te laat om dit Duitse team nog in verwarring te brengen. De West-Duitsers waren op alle fronten beter en Nederland realiseerde zich toen al dat succes tijdens dit EK ver weg was. De slotwedstrijd tegen de Tjechen bevestigde dit alleen maar. Nederland was op de weg terug, dus van de berg af.
Zwartkruis is zuur na het gelijkspel tegen de Tjechen: "Enkele spelers waren in gedachte al op vakantie. Ze wilden duidelijk niet nog een keer terug naar Napels en gooiden er gewoon met de pet naar."
Dat blijkt een paar uur later: Heineken geeft een feestje in het spelershotel. Nederland is uitgeschakeld maar dat mag de pret niet drukken. Iedereen is aanwezig. Behalve één; Jan Zwartkruis. Hij verwerkt het verlies op zijn kamer. Gelukkig hoort hij niet hoe 'We gaan naar Rome toe' in 'We gaan naar Mokum toe' wordt verbasterd.
De verrassing in de finale
Duitsland speelt de finale tegen de verrassende Belgen. Die hebben toplanden als Spanje, Engeland en Italië achter zich gelaten. En zijn de verrassing van het toernooi.
Guy Thijs is de grote genius achte het succes. "Ik vond de verdediging belangrijk. Net zoals mijn voorganger Raymond Goethals. Dat was de sterkte van de ploeg. Dat wil niet zeggen dat we alleen maar verdedigden. Wel dat iedere speler zijn taken goed uitvoerde als we de bal verloren. En dat werkte goed. Trainers van andere landen vroegen zich altijd af hoe ze tegen ons een doelpunt konden maken. Maar dat lag niet alleen aan onze manier van spelen. Ik kon niet alleen rekenen op goede, maar ook op slimme spelers. Ik heb 35 wedstrijden na elkaar kunnen spelen met verdedigers als Pfaff, Gerets, Meeuws, Millecamps en Renquin".
De Belgen waren eigenlijk de enige echte surprise. Het EK van 1980 was verder het kampioenschap van de onzichtbare helden en de lelijke voetballers. Kevin Keegan, in 1978 en 1979 Europees voetballer van het jaar, was onzichtbaar na een zwaar seizoen in de Engelse league. De Duitsers hadden met Bernd Schuster weer een fraaie technische voetballer in de gelederen in de traditie van Günter Netzer, maar ze hadden ook weinig elegante zwaargewichten toegevoegd aan de selectie, zoals Hans-Peter Briegel en Horst Hrubesch.
Duitsland wint de finale met 2-1 na twee goals van Horst Hrubesh. Vooral de aanblik van het kolossale hoofd van Hrubesch deed schedelmeters watertanden. En dit hoofd kopte ook nog de beslissende 2-1 in, twee minuten voor tijd in de finale tegen België. Jean-Marie Pfaff liep voor de tweede keer dat toernooi huilend over het veld, maar nu van teleurstelling.
Opmerkelijk was dat de wedstrijd om de derde en vierde plaats tussen Italië en Tsjechoslowakije beslist moest worden door strafschoppen. Tsjechoslowakije liet de vijf strafschoppen door precies dezelfde spelers nemen als in 1976, zelfs in dezelfde volgorde. Panenka schoot de bal dit keer maar niet door het midden raak. Na hem moesten er nog vier Tsjechen aan te pas komen om de derde plaats te veroveren, want pas bij de negende Italiaanse strafschop (van Collovati) ging het mis.
Het toernooi in Italië kenmerkt de crisis waarin het voetbal zich begin jaren '80 begeeft. Slecht voetbal, hard voetbal maar ook veel rellen op de tribune geven dit toernooi nare uitstraling. Ook Hugo Hovenkamp heeft die mening: "Het EK van 1980 was mijn enige eindtoernooi. Het was een sfeerloos toernooi met slecht voetbal."
De opmerking die schrijver en voetbalkenner Herman Brusselmans ooit maakte past dan ook geheel in de sfeer van het toernooi: "Onze historische nederlaag is die tegen de Duitsers, in de EK-finale van 1980. De 2-1 van die verschrikkelijke Horst Hrubesch, das Ungeheuer, één minuut voor tijd, daar ben ik kapot van geweest"
Bron: Voetbal international, Elf, RTL4, Wikipedia |
In de rust neemt Piet Schrijvers het initiatief. Hij brult zijn manschappen toe. Met veel adrenaline komt Oranje uit de kleedkamer. Kees Kist en Rene van der Kerkhof zorgen voor een 3-2 overwinning. We gaan naar Rome toe!
Jan Zwartkruis heeft een probleem. Veel vedetten zijn er niet meer bij. Spelbepalers als Cruijff, Jansen, Van Hanegem, Neeskens en Rensenbrink voetballen in 1980 nog allemaal. Maar om verschillende redenen zijn zij niet beschikbaar voor Oranje.
Het bleek een laatste stuiptrekking van een fantastische generatie want de door iedereen verwachte finale kwam nooit in beeld. Cruijff was gestopt, voor hem in de plaats waren weinig tot de verbeelding sprekende voetballers als Michel van de Korput, Huub Stevens, Martin Vreijsen en Kees Kist bij de selectie gekomen. De beroemde tussengeneratie. Tussen 1980 en 1988 zou Nederland slechts figureren op het EK van '80. Andere toernooien werden niet eens gehaald. Maar dat wisten we toen nog niet.
Jan Zwartkruis heeft een probleem. Veel vedetten zijn er niet meer bij. Spelbepalers als Cruijff, Jansen, Van Hanegem, Neeskens en Rensenbrink voetballen in 1980 nog allemaal. Maar om verschillende redenen zijn zijnet beschikbaar voor Oranje.
Zwartkruis dient de overgebleven spelers uit de jaren '70: Krol, Rep, Haan, Schrijvers en de broertjes Van der Kerkhof te combineren met nieuwelingen als Ben Wijnstekers, Michel van de Korput en PSV'ers als Ernie Brandts, Jan Poortvliet en Piet Wildschut. De PSV'ers kampen zonder uitzondering met een vormcrisis. Zij hebben de WK finale meegemaakt in 1978. De combinatie van beperkte rust met een schromelijke zelfoverschatting leidt tot prestaties die niet te vergelijken zijn met het frisse spel van de spelers twee jaar eerder.
Hotels
De spelers van het Nederlands 11-tal zien veel hotels in de aanloop naar het E.K. Eerst in Oostenrijk met een aantal, oninteressante, landerige oefenpotjes tegen lokale amateurs en semi-profs. Die desinteresse en gebrek aan enthousiasme bij de voetballers kwam voor een groot deel op rekening van de, toenmalige, trainer Jan Zwartkruis die als luchtmachtofficier, voordien, het militair 11-tal trainde en nu dacht de full-profs van Oranje een plezier te doen met een trainingsstage waarbij de gemiddelde marinier het snot voor z’n ogen zou krijgen.
Bondscoach Jan Zwartkruis hield er eigenaardige trainingsmethoden op na, die meer geschikt waren voor het drillen van ME'ers dan voor voetballers. De spelers kwamen soms kotsend van vermoeidheid van het veld. Je zou ook kunnen stellen dat Zwartkruis de voetbal-is-oorlog-filosofie tot in zijn uiterste consequentie doortrok.
Er was een spelersafvaardiging voor nodig om in samenwerking met elftalleider Jack van Zanten de trainer ervan te overtuigen dat het beter was als het een onsje minder ging. En zo geschiedde.
Na de 8-daagse veldtocht door Oostenrijk volgde in Italië nog een afsluitende oefenpot tegen Udinese en leek Oranje klaar voor het E.K. 1980 met als einddoel de finale in Rome.
 |
| Er werd veel en hard getraind in de voorbereiding |
Makelaars
Zwartkruis is ondertussen aardig gefrustreerd omdat iedereen die ook maar iets met de KNVB te maken had, geheel tegen de afspraak in, in of om het spelershotel verbleef. Bestuurders met vrouw of vriendin, journalisten en makelaars, het irriteerde hem mateloos (geen nieuws onder de zon na 1974 zou je zeggen). Hij sprak zelfs, later, over de maffia achter oranje.
Zwartkruis heeft hierdoor nog een ander probleem. Dat is de focus van zijn team, of eigenlijk het gebrek daaraan. Het toernooi speelt zich af in Italie, en juist daar gaan na de zomer de grenzen weer open voor buitenlandse voetballers. Veel Oranje-spelers worden letterlijk aan het zwembad benaderd door makelaars, clubs en andere vage figuren.
Die arme Zwartkruis, hem was een rustig hotel beloofd. Misschien dacht hij stiekem wel terug aan het sobere pension van Mar del Plata op het WK van 1978. Daar was werkelijk niets te doen. Zouden de bondsofficials van de KNVB hiermee Zwartkruis een hak willen zetten? Zomaar in weer zo'n sober oord zag de de heren bestuurders niet zitten. Een beetje vermaak voor de 'bobo' moest toch mogen?
De spelers laven zich ondertussen aan de miljoenen Lires die worden geboden. Kist kan naar Lazio, Van der Korput naar Torino, Rep naar Fiorentina. Oh ja en er moest ook nog gevoetbald worden.
Het toernooi
Rome is nooit bereikt. Tweemaal Napels, één keer Milaan en Nederland kon weer naar huis. De voorbereidingstrip had langer geduurd dan het E.K.
De eerste wedstrijd tegen de Grieken wist het afgepeigerde Nederlands elftal nog met 1-0 te winnen via een schlemielige penalty, toegekend nadat de Griekse keeper naar Dick Nanninga schopte zonder dat er een bal in de buurt was.
Merkwaardig was wel dat Zwartkruis vlak voor de 1e wedstrijd René van de Kerkhof verving door Martin Vreijsen, omdat die de dag ervoor zo goed had getraind. Zwartkruis was toch een tikkie té onervaren voor zo’n groot toernooi. Fout voor Oranje en fout voor Vreijsen die nog nooit een interland had gespeeld en daarna ook niet meer.
Nederland won dan weliswaar haar eerste wedstrijd tegen Griekenland met 1-0 door een strafschop van Kees Kist en de laatste wedstrijd speelde Oranje gelijk 1-1, in een genadeloos harde wedstrijd, tegen Tjechoslowakije.
In de tweede wedstrijd kreeg Nederland de kans om revanche te nemen op West-Duitsland (voor het eerst met Lothar Matthäus), maar niemand geloofde er echt in en halverwege de tweede helft stonden ze al met 3-0 achter. De West-Duitsers met Harald (Toni) Schumacher in doel en met mannen als Kaltz, Förster, Rummenige en uitblinkers en stylisten in Stielike en Schuster , speelde Oranje letterlijk van de mat. Na 0-1 bij rust door Klaus Allofs, was het dezelfde speler die na rust ook voor de 0-2 en 0-3 tekende.
Amechtig deed Nederland in de 80e minuut nog iets terug met een benutte penalty van Johnny Rep maar de ‘Anschluss’ treffer van Willy van de Kerkhof vlak voor tijd kwam te laat om dit Duitse team nog in verwarring te brengen. De West-Duitsers waren op alle fronten beter en Nederland realiseerde zich toen al dat succes tijdens dit EK ver weg was. De slotwedstrijd tegen de Tjechen bevestigde dit alleen maar. Nederland was op de weg terug, dus van de berg af.
Zwartkruis is zuur na het gelijkspel tegen de Tjechen: "Enkele spelers waren in gedachte al op vakantie. Ze wilden duidelijk niet nog een keer terug naar Napels en gooiden er gewoon met de pet naar."
Dat blijkt een paar uur later: Heineken geeft een feestje in het spelershotel. Nederland is uitgeschakeld maar dat mag de pret niet drukken. Iedereen is aanwezig. Behalve één; Jan Zwartkruis. Hij verwerkt het verlies op zijn kamer. Gelukkig hoort hij niet hoe 'We gaan naar Rome toe' in 'We gaan naar Mokum toe' wordt verbasterd.
De verrassing in de finale
Duitsland speelt de finale tegen de verrassende Belgen. Die hebben toplanden als Spanje, Engeland en Italië achter zich gelaten. En zijn de verrassing van het toernooi.
Guy Thijs is de grote genius achte het succes. "Ik vond de verdediging belangrijk. Net zoals mijn voorganger Raymond Goethals. Dat was de sterkte van de ploeg. Dat wil niet zeggen dat we alleen maar verdedigden. Wel dat iedere speler zijn taken goed uitvoerde als we de bal verloren. En dat werkte goed. Trainers van andere landen vroegen zich altijd af hoe ze tegen ons een doelpunt konden maken. Maar dat lag niet alleen aan onze manier van spelen. Ik kon niet alleen rekenen op goede, maar ook op slimme spelers. Ik heb 35 wedstrijden na elkaar kunnen spelen met verdedigers als Pfaff, Gerets, Meeuws, Millecamps en Renquin".
De Belgen waren eigenlijk de enige echte surprise. Het EK van 1980 was verder het kampioenschap van de onzichtbare helden en de lelijke voetballers. Kevin Keegan, in 1978 en 1979 Europees voetballer van het jaar, was onzichtbaar na een zwaar seizoen in de Engelse league. De Duitsers hadden met Bernd Schuster weer een fraaie technische voetballer in de gelederen in de traditie van Günter Netzer, maar ze hadden ook weinig elegante zwaargewichten toegevoegd aan de selectie, zoals Hans-Peter Briegel en Horst Hrubesch.
Duitsland wint de finale met 2-1 na twee goals van Horst Hrubesh. Vooral de aanblik van het kolossale hoofd van Hrubesch deed schedelmeters watertanden. En dit hoofd kopte ook nog de beslissende 2-1 in, twee minuten voor tijd in de finale tegen België. Jean-Marie Pfaff liep voor de tweede keer dat toernooi huilend over het veld, maar nu van teleurstelling.
Het EK van 1980 was mijn enige eindtoernooi. Het was een sfeerloos toernooi met slecht voetbal.
Opmerkelijk was dat de wedstrijd om de derde en vierde plaats tussen Italië en Tsjechoslowakije beslist moest worden door strafschoppen. Tsjechoslowakije liet de vijf strafschoppen door precies dezelfde spelers nemen als in 1976, zelfs in dezelfde volgorde. Panenka schoot de bal dit keer maar niet door het midden raak. Na hem moesten er nog vier Tsjechen aan te pas komen om de derde plaats te veroveren, want pas bij de negende Italiaanse strafschop (van Collovati) ging het mis.
Het toernooi in Italië kenmerkt de crisis waarin het voetbal zich begin jaren '80 begeeft. Slecht voetbal, hard voetbal maar ook veel rellen op de tribune geven dit toernooi nare uitstraling. Ook Hugo Hovenkamp heeft die mening: "Het EK van 1980 was mijn enige eindtoernooi. Het was een sfeerloos toernooi met slecht voetbal."
De opmerking die schrijver en voetbalkenner Herman Brusselmans ooit maakte past dan ook geheel in de sfeer van het toernooi: "Onze historische nederlaag is die tegen de Duitsers, in de EK-finale van 1980. De 2-1 van die verschrikkelijke Horst Hrubesch, das Ungeheuer, één minuut voor tijd, daar ben ik kapot van geweest"
Bron: Voetbal international, Elf, RTL4, Wikipedia |
COMMENTS